Ιστορική παρουσία της λύρας στην Κρήτη από τον 10ο ή τον 12ο αιώνα μέχρι σήμερα

Ιστορική παρουσία της λύρας στην Κρήτη από τον 10ο ή τον 12ο αιώνα μέχρι σήμερα



Η λύρα και το βιολί, το λαούτο και το μαντολίνο εξέφρασαν τους πόνους, τα μεράκια, τους έρωντες, τους καημούς, τις αγωνίες, τους πόθους και τις ελπίδες των Κρητικών ισότιμα και επάξια στη μακρά και ταραγμένη διαδρομή της πολύπαθης μεγαλονήσου κατά τη διάρκεια των τελευταίων αιώνων. Σε όλα αυτά τα μουσικά όργανα αξίζει ο ίδιος μεγάλος σεβασμός –όπως και στα κρητικά πνευστά, ασκομαντούρα, μπαντούρα και σφυροχάμπιολο, και στο λασηθιώτικο νταουλάκι– ο σεβασμός που αξίζει στους αμέτρητους μερακλήδες που τα κράτησαν στα ροζιασμένα από τη σκαλίδα και την αρμεγιά χέρια τους, τα προσκύνησαν με τα χλομά τους χείλη και φωτίστηκαν, ή μελαγχόλησαν, με τον ήχο τους τα αυλακωμένα από τις αφάνταστες κακουχίες (σαν τις βυζαντινές τοιχογραφίες των διάσπαρτων στα κρητικά χωράφια ξομονάστηρων) ευλογημένα πρόσωπά τους.



Καμιά διάκριση ή προκατάληψη έναντι του ενός ή του άλλου μουσικού οργάνου δεν προδίδει το παρόν μελέτημα, αλλά μόνο το αντίθετο ακριβώς: την αγωνία για αλληλοσεβασμό των τοπικών παραδόσεων του κρητικού λαού, αλάργο από ανόητους εγωισμούς και τοπικισμούς. Ο Χάρχαλης, ο Χαρίλαος, ο Σκορδαλός, ο Καλογερίδης κι ο Φοραδάρης, αιωνία τους η μνήμη (μακαρία ντωνε, όπως θα λέγανε οι σοφοί παππούδες μας), στέκουν ισότιμα χαμογελώντας πάνω στο τέμπλο της κρητικής μουσικής, σαν τα εικονίσματα των δώδεκα αποστόλων ή του δωδεκάορτου στα ξυλόγλυπτα τέμπλα των κκλησιδιών που απομένουν στα χωριά μας να συνδέουν τη βυζαντινή μας ρίζα με το ζαλισμένο πολύβουο παρόν. Κατά τη μεγάλη μαντινάδα του σύγχρονου Αμαριώτη Γιώργη Λέκκα:



Η ρίζα θρέφει τη γ-κορφή κι η ρίζα την ξεραίνει,
κι ας βρίχνεται στη γης χωστή και καταφρονεμένη.



Δεν είχα καμία διάθεση ν’ ασχοληθώ με την αρχαία ιστορία, αλλά κάποιοι με πλήγωσαν ανακινώντας θέματα. Το κείμενο τούτο, και να με συμπαθάτε, είναι η επιστημονική μου απάντηση σ’ αυτούς, πριν βάλουμε μιαν αμαριώτικη ρακή και σκουντρήξομε τα ποτήρια ξεχνώντας τ’ απωθημένα του παρελθόντος, τις σκοπιμότητες του παρόντος και τα συμφέροντα του αβέβαιου μέλλοντος. Όλο γειά μας!… […]



Θεόδωρος Ι. Ρηγινιώτης



[Το πλήρες άρθρο στη διεύθυνση www.cretan-music.gr ]